در مازندران، به عنوان یکی از قطبهای اصلی تولید برنج در ایران، دو نوع کشت اصلی برنج انجام میشود: کشت اول و کشت دوم (یا راتون). این دو نوع کشت از نظر زمان کاشت، شرایط آبوهوایی، کیفیت برنج، میزان برداشت و قیمت تفاوتهای مهمی دارند که در ادامه به زبان ساده بررسی میکنیم.
۱. زمان کاشت و برداشت
-
کشت اول:
این کشت از اوایل فروردین تا اواخر اردیبهشت انجام میشود. برداشت آن معمولاً در تیر و مرداد صورت میگیرد. این دوره، زمان اصلی و سنتی کشت برنج در مازندران است. -
کشت دوم (راتون):
پس از برداشت کشت اول، اگر شرایط زمین و آبوهوا مساعد باشد، ساقههای باقیمانده را دوباره آبیاری میکنند تا از همان ریشه دوباره خوشه تولید شود. این کشت معمولاً در مرداد و شهریور انجام میشود و برداشت آن در مهر یا اوایل آبان است.
۲. کیفیت برنج
-
کشت اول:
به دلیل نور و گرمای مناسب در بهار و تابستان، دانه برنج درشتتر، یکدستتر و از نظر عطروطعم بسیار مطلوب است. این نوع برنج، کیفیت بالاتری دارد و در بازار محبوبتر است. -
کشت دوم:
کیفیت آن معمولاً کمی پایینتر از کشت اول است، زیرا در پاییز، هوا خنکتر است و نور خورشید کاهش مییابد که روی عطر و قد برنج اثر دارد. البته برخی معتقدند در بعضی مناطق، برنج کشت دوم عطر بیشتری دارد، اما دانهها ریزتر و کمتر یکدست هستند.
۳. میزان تولید
-
کشت اول:
عملکرد مزرعه در این کشت بیشتر است و کشاورز میتواند از هر هکتار میزان بیشتری برنج برداشت کند. -
کشت دوم:
چون از ساقههای قبلی استفاده میشود و ریشهها توان کافی ندارند، برداشت کمتری دارد. حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد کمتر از کشت اول است.
۴. قیمت در بازار
-
برنج کشت اول به دلیل کیفیت بالاتر و عملکرد بیشتر، معمولاً قیمت بالاتری دارد و مشتری بیشتری دارد.
-
برنج کشت دوم به دلیل ریزدانه بودن و عملکرد کمتر، قیمت پایینتری دارد، اما به دلیل عطری بودن (در برخی ارقام)، طرفداران خاص خود را دارد.
۵. شرایط اقلیمی و ریسک
-
کشت اول کمریسکتر است، چون در فصلهای مرطوب و گرم انجام میشود.
-
کشت دوم به دلیل ریسک بارندگیهای پاییزی و سرمای زودهنگام، ریسکپذیرتر است و همیشه برای همه کشاورزان توصیه نمیشود.
جمعبندی
اگر بخواهیم خلاصه کنیم:
کشت اول با دانههای درشتتر، عملکرد بالا و کیفیت بهتر، گزینه اصلی و محبوب بازار است.
کشت دوم، با وجود عملکرد کمتر و ریسک بالاتر، میتواند گزینهای برای بهرهبرداری بیشتر از زمین باشد، بهویژه برای کشاورزانی که به دنبال افزایش درآمد هستند.
در نهایت، انتخاب بین این دو به هدف کشاورز، شرایط زمین و اقلیم منطقه بستگی دارد.